دیپلماسی شکست خورده

صرفا جهت یادآوری 

مروری بر نتایج مذاکرات سال های اعتماد سازی

بیست و سوم مرداد سال 1381؛ هنوز یک سال و نیم از برخورد 2 هواپیما با برج های دوقلوی نیویورک نگذشته بود که یک عضو گروهک تروریستی منافقین ، جمعی از خبرنگاران غربی را در هتلی به نام "ویلارد" دور هم جمع کرد و با نشان دادن تصاویری ماهواره ای به آنها، ادعا کرد که جمهوری اسلامی ایران در حال انجام برنامه پنهان هسته ای در نطنز و اراک است.انتشار اخبار مربوط به این جلسه در بسیاری از رسانه های غربی، در واقع زدن استارت آغاز سناریوی جدید غرب علیه جمهوری اسلامی ایران بود ، که اینبار فعالیت های صلح آمیز هسته ای کشورمان بهانه آن شده بود.

اوج این تبلیغات علیه برنامه های هسته ای ایران، روز 21 آذر ماه سال 81 بود.که شبکه ی CNN اقدام به پخش تصاویری ماهواره ای از تاسیسات نطنز و اراک کرده بود و به تکرار ادعاهای عضو گروهک منافقین پرداخت.

یک روز پس از پخش این گزارش و بازتاب گسترده ی آن در جهان ، محمد البراده ای مدیر کل آژانس بین المللی انژی اتمی با همان شبکه ی CNN مصاحبه کرد و گفت که از وجود این تاسیسات کاملا مطلع هستیم و معتقدیم که تحت کنترل دقیق و برای مصارف صلح جویانه است.اما پس از جنجال های بسیار رسانه ای محمد البراده ای برای پایان دادن به جنجال ها در دمین روز از اسفند سال 81 در راس هیاتی به تهران سفر کرد. وی پس از بازدید از تاسیسات نطنز بار دیگر تاکید کرد آنچه در بازدیدها دیده است چیز غیر منتظره ای نبوده و گفته های تهران را در خصوص استفاده ی صلح آمیز از انژی هسته ای را تایید میکند.

پس از واکنش رییس شورای حکام و برخی مسائل دیگر اواسط تیرماه سال 1382 بار دیگر فرصتی شد تا محمدالبراده ای به ایران سفر کند اما این بار نه با هدف بازدید از تاسیسات هسته ای که برای دیدار با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران.

به دنبال این مذاکرات و بررسی ها در تاریخ سوم شهریور ماه، نامه ی رسمی ایران مبنی بر اعلام آمادگی برای مذاکره با آژانس پیرامون پروتکل الحاقی تسلیم مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی شد؛ اما این اقدام ایران نتوانست مانع از تصویب اولین قطعنامه پیشنهادی کشورهای اروپایی در شورای حکام علیه فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران بشود.قطعنامه ای که در 21 شهریور صادر شد و در آن از ایران خواسته شده بود  تا پروتکل الحاقی را تصویب، اجرا و تمامی فعالیت های مرتبط با غنی سازی خود را نیز تعلیق کند.

در چنین شرایطی بود که حجت الاسلام روحانی که در آن زمان دبیر شورای عالی امنیت ملی بود به عنوان مسول ارشد پرونده ی هسته ای ایران انتخاب شد که با همکاری آقای ظریف و دیگر دوستان کار خود را در این مورد شروع کردند. روحانی در اولین روزهای  مسولیت جدید خود با البراده ای در تهران دیدار کرد. معلوم نشد که روحانی آنروز  به دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی چه گفت اما البیراده ای پس از این مذاکرات اعلام کرد که روحانی به وی اطمینان داد که ایران همکاریهای خود را با آژانس را تسریع خواهد کرد. مدیر کل آژانس همچنین گفت که ایران برای امضای پروتکل الحاقی اعلام آمادگی کرده و پذیرفته تا تمامی اطلاعات و توضیحات باقی مانده را بدون تاخیر ارائه کند.

در همین موقع بود که پای بازیگران تازه ای موسوم به U3 به پرونده ی هسته ای ایران باز شد.چند روز بعد از دیدار روحانی و البراده ای ، نشستی در تهران میان تیم مذاکره کننده هسته ای ایران به سرپرستی حسن روحانی و وزرای خارجه سه کشور  انگلیس ، آلمان و فرانسه برگذار شد. نشستی که به خاطر برگذار شدن در کاخ سعد آباد به نشست سعد آباد معروف شد .ماحصل مذاکرات سعدآباد که در 29 مهرماه برگذار شد، یک بیانیه ی مشترک بود که مهمترین پیام آن "تعلیق داوطلبانه" فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران بود.! که رهبری در سخنرانی دوازده آبان امسال ، پذیرش این تعلیق داوطلبانه را نوعی تحمیل خواندند!! با اضافه ی اصلاح هر گونه قصور ایران در بحث هسته ای و امضای پروتکل الحاقی .

اگرچه در یکی از بند های این بیانیه آمده بود : "پروتکل الحاقی به هیچ وجه قصد مخدوش کردن وقار ملی یا امنیت ملی کشور های عضو را ندارد" اما در قبال همه ی آین تعهدات از سوی ایران ، سه کشور اروپایی نیز برابر بیانیه تهران متعهد شدند که حق ایران را برای استفاده ی صلح آمیز از انرژی هسته ای برابر معاهده ی منع گسترش سلاح هسته ای شناسایی کند!!

نامه رسمی پذیرش پروتکل الحاقی مبنی بر برداشتن گام های اعتمادسازی، سرانجام روز 19 آبان 1382 از سوی ایران تسلیم آژانس انرژی اتمی شد و 11 روز بعد مورد تصویب شورای حکام آژانس قرار گرفت.با این حال  روز پنجم آذر دومین قطعنامه پیشنهادی کشور های اروپایی در شورای حکام علیه فعالیت های هسته ای کشورمان به تصویب رسید!

اواخر سال 82 نمایندگان سه کشور اروپایی در بروکسل بلژیک تفاهم نامه ای را به امضا رساندند .آنها در این تفاهم نامه توافق کردند تا به طور فعال پای شناسایی تلاش های ایران در اجلاس ژوئن 2004 شورای حکام کار کنند و شورای حکام هم از آن به بعد بر اساس گزارش مدیر کل ، آن هم در مواقعی که در صورت ضرورت ارائه شود ، به اجرای موافقت نامه های پادمان و پروتکل الحاقی کار کند.

پنج روز بیشتر به آغاز سال 83 نمانده بود که سومین قطعنامه پیشنهادی کشورهای اروپایی در شورای حکام هم به تصویب رسید.

سومین روز فروردین سال 83 غلامرضا آقا زاده ، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران برای دیدار با مدیر کل آژانس انژی اتمی به وین رفت.و دو هفته بعد ازآن به ایران آمد و با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران ملاقات کرد. وی پس از دیدار های خود گفت: "با طرف ایرانی در خصوص یک برنامه اقدام و جدول زمانی حل و فصل موضوعات باقی مانه توافق شد.این برنامه اقدام ، شامل مجموعه فعالیت هایی است که ایرا باید اتخاذ کند."

دو روز بعد غلامرضا آقازاده رئیس سازمان انرژی انی ایران در مصاحبه ای مطبوعاتی ، آغاز تعلیق داوطلبانه ساخت و مونتاژ سانتریفیوژ ها توسط ایران را اعلام کرد.روز یکم خرداد هم ایران اظهار نامه ای هزارو سی و سه صفحه ای از فعالین های هسته ای خود طبق پروتکل الحاقی و متعاقب موافقت نامه بروکسل تسلیم آژانس بین المللی انرژی اتمی کرد. اما انگار " اعتماد سازی های" اصلاح طلبان همچنان میبایست بی نتیجه میماند ؛29 خرداد چهارمین قطعنامه و 28 شهریور پنجمین قطعنامه پیشنهادی کشور های اروپایی هم علیه فعالیت های صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید.

25 آبان سال 1383 سه کشور اروپایی و ایران در پاریس موافقت نامه ای موسوم به موافقت نامه پاریس به امضا رساندند.این توافق در حالی شکل گرفت که طرف های اروپاییبه تعهد خود طبق موافقت نامه بروکسل مبنی بر عادی کردن موضوع هسته ایران در اجلاس ژوئن 2004 شورای حکام عمل نکرده ، و نه تنها در این اجلاس، بلکه در اجلاس بعدی شورا در ماه سپتامبر نیز اقدام به صدور قطعنامه علیه ایران پرداخته بودند.از طرف دیگر سه کشور اروپایی به دنبال این بودند که تعلیقات را تا حد اعلای آن گسترش دهند.

اما بار دیگر ایران در موافقت نامه پاریس ، تعهداتی را پذیرفت که یکی از آن " تاکید بر عدم پیگیری اکتساب سلاح های هسته ای" بود. بندی که این شائبه را ایجاد کرد که ایران تا کنون قصد دست یابی به سلاح هسته ای را داشته است! ایران همچنین در این موافقت نامه متعهد شده بود که پروتکا الحاقی یا  همان تعلیق فعالیت های صلح آمیز هسته ای رخود را همچنان به صورت داوطلبانه  اجرا کند!

اما سه کشور  اروپایی در این موافقت نامه به تیم مذاکره کننده هسته ای ایران وعده داده بودند که پس از اینکه تعلیق، راستی آزمایی شد، مذاکرات با اتحادیه اروپا در مورد موافقت نامه تجارت و همکاری از سرگرفته میشود و آنها به طور فعال از شروع مذاکرات ایران به WTO حمایت خواهند کرد. انگلیس ، فرانسه و آلمان همچنین به ایران وعده دادند تا با مشارکت هم با تروریزم و گروه های تروریستی نظیر القاعده و منافقین مبارزه کنند!

یک هفته پس از مذاکرات پاریس، ایران فعالیت های تاسیسات هسته ای UCFاصفهان را به تعلیق در آورد.و این در حالی بود که فعالیت های تبدیل اورانیوم ، طبق نظر فنی آژانس جزء فعالیت های غنی سازی اورانیوم محسوب نمی شد.

اما کشورهای اروپایی که انگار تازه ازین بازی خوششان آمده بود چند روز بعد از تعطیلی تاسیسات اصفهان بدون توجه به موافقت نامه پاریس ششمین قطعنامه پیشنهادی خود را علیه ایران در شورای حکام به تصویب رساندند.

چهرم تیر ماه سال 84 ملت ایران دکتر محمود احمدی نژاد را به عنوان رئیس جمهور جدید جمهوری اسلامی ایران برگزیدند. در این روز وزیر امور خارجه فرانسه ابراز امیدواری کرد که تعلیق غنی سازی که از دولت اصلاحات به یادگار مانده بود همچنان در دولت دهم نیز ادامه داشته باشد.اما غافل از این بود که ملت ایران اینبار کسی را به عنوان نماینده خود برگزیده است که به بهانه اطمینان سازی اهل باج دادن به غرب نیست.

دهم مرداد سال 84 و دو روز مانده به تنفیذ حکم رئیس جمهور جدید ایران بود که تیم مذاکره کننده هسته ای ایران به دنبال فرموده ی رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه تعلیق باید در همان دولتی شکسته شود که با آن تن داده است، در نامه ای به آژانس اعلام کرد که کشورمان قصد از سرگیری فعالیت های UCFاصفهان را دارد و از مدیر کل خواست که برای انجام امور پادمانی آمادگی داشته باشد.

اما در حالی که طرفین اروپایی یعنی سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان اعلام کرده بودند تعلیق امری داوطلبانه ، موقتی و اعتماد ساز از طرف ایران است و آنها هیچ اجباری بر آن ندارند، یک روز پس از نامه کشورمان به آژانس انرژی اتمی ، آنها به همراه خاویر سولانا نماینده اصلی اتحادیه اروپا، نامه ای را به ایران نوشتند و اعلام کردند این تصمیم نقض کردن موافقت نامه پاریس محسوب میشود!!

به هرحال 20 مرداد هفتمین قطعنامه پیشنهادی کشور های اروپایی در شورای حکام علیه فعالیت های صلح آمیز هسته ای کشورمان در حالی به تصویب رسید که برخلاف قطعنامه های قبلی ایران اینبار به تعلیق فعالیت های هسته ای خود پایان داده بود.

تذکر:

همان طور که رهبر انقلاب امام خامنه ای فرمودند، ما تیم مذاکره کننده فعلی را به هیچ عنوان سازشکار نمیدانیم و این مطلب هم با توجه به فرمایشات رهبری ، مبنی بر اینکه "ما به وعده های طرف های غربی و مذاکرات خوش بین نیستیم" و فقط برای مرور کردن "از یاد رفته ها" نوشته شده است.فقط همین...